Van Grunsvenplein, een voorbeeld voor een circulair, klimaatadaptief en biodivers plein
Klimaatadaptatie
Uitgevoerd door:
De afgelopen jaren vond in Heerlen de transformatie plaats van het Van Grunsvenplein en de Promenade. Een stenige, desolate, grauwe lege ruimte is veranderd in een eigentijdse, dynamische, groene en klimaatbestendige oase in het centrum van de stad. BURO LUBBERS ontwierp het stedenbouwkundig plan en inrichtingsplan in opdracht van de gemeente Heerlen.
De ingrediënten: tienduizenden vaste planten, meer dan honderdvijftig nieuwe bomen, meer dan 5000 bloembollen, slim hergebruik van bestrating en meubilair, een materialenmarktplaats, een ingenieus natuurlijk irrigatiesysteem, wadi’s, een vijver, plekken die beweging en ontmoeting stimuleren en beplanting en elementen die de plek weer een menselijke schaal geven.
Het plein en de promenade vormen belangrijke schakels in het stedelijk weefsel. Bestaande verkeersroutes en loop- en zichtlijnen staan dan ook aan de basis van het nieuwe ontwerp. De plek werd ingericht voor voetgangers en fietsers, auto- en expeditieverkeer zijn te gast. Een eis voor het plein was bovendien dat het een aantrekkelijk, levendig entreegebied voor het theater moest worden en een plek voor urban sports en grote evenementen zoals de kermis.
Bestratingsmaterialen en inrichtingselementen zijn waar mogelijk op een slimme manier hergebruikt, of hebben via een materialenmarktplaats een andere bestemming gekregen. Het stedelijk tapijt heeft een streepjespatroon, opgebouwd uit de hergebruikte, donkere koperslakkeien in combinatie met vlakke betontegels in wisselde strookbreedtes. Via de materialenmarktplaats zijn afvalbakken, zitbanken, fietsenrekken en ander meubilair verkocht. Zelfs inwoners van Heerlen konden hier een meubel uit hun stad kopen. In een paar weken tijd heeft het grootste deel van de materialen zo een nieuwe plek gekregen. Meubilair dat op het plein is hergebruikt heeft een nieuwe coating gekregen zodat het weer toekomstbestendig is.
Bestaande bomen zijn zoveel mogelijk behouden of herplant op het nieuwe plein of gebruikt in andere projecten in de omgeving. Deze bestaande bomen werden aangevuld met een mix van diverse inheemse bomen. De verschillende afmetingen van de bomen creëren een divers beeld, ze spelen in op de draagkracht van de onderliggende parkeergarage en ze leiden tot een afwisselend doorzicht onder de hoge stammen of juist zicht op een lagere kroon wat bijdraagt aan een menselijke schaal op het plein. Beplanting is gekozen op basis van een bijdrage aan de biodiversiteit en seizoensbeleving. De plantvakken vormen kleurrijke accenten op het plein en de mix van soorten is aantrekkelijk voor vlinders en andere bestuivers.
Een ingenieus watersysteem onder het Van Grunsvenplein zorgt dat in het plan maatregelen tegen hittestress en wateroverlast zijn geïntegreerd. Dit capillaire irrigatie systeem buffert overtollig water tijdens piekbuien en in droge periodes wordt dit gebufferde water door de stadsbomen gebruikt. Door middel van ingebouwde capillaire kolommen wordt het water naar boven getransporteerd, er is dus geen steun van computers of pompen nodig. In de Promenade ligt een lange wadi die niet alleen het riool ontlast, maar ook een bijdrage levert aan de biodiversiteit en aangename verblijfplekken toevoegt. Over de wadi liggen drie bruggen met daarop banken vanaf waar je de groene plek fantastisch kunt beleven.
De belijning op het plein, de vormgeving van de groeneilanden, de kleurrijke beplanting, de vijver en de houten zitgelegenheden op betonnen zitranden maken het plein tot een herkenbare plek in Heerlen. Bovendien verenigt het ontwerp de belangen van alle betrokken partijen in een dynamisch, stedelijk plein. Jong en oud, bewoners en bezoekers, cultuurliefhebbers en sportievelingen. Een eigentijdse plek waar inwoners zich thuis voelen.
BURO LUBBERS maakte het stedenbouwkundig plan in samenwerking met Diederendirrix architecten en ontwierp het inrichtingsplan, waarbij RA+ ingenieurs de civieltechnische uitwerking verzorgde. Het project maakt deel uit van IBA Parkstad, een organisatie die helpt om sterke impulsen te geven aan de ontwikkeling van de regio. Met het Van Grunsvenplein en de Promenade heeft Heerlen in ieder geval een fantastische impuls gekregen, waar de gemeente en haar inwoners trots op kunnen zijn.
Delen:
ir. R.J. ter Horst
manager en loco-secretaris Gemeente Scherpenzeel
"Natuurpro geeft een antwoord op één van de belangrijkste vraagstukken van onze tijd: behoud en herstel van biodiversiteit."